รู้จักประเภทการบาดเจ็บจากการเล่นกีฬา พร้อมวิธีรักษาอย่างถูกต้อง

การออกกำลังกายและเล่นกีฬาเป็นสิ่งที่ดีต่อสุขภาพ แต่หากปฏิบัติไม่ถูกวิธีก็อาจนำมาซึ่งการบาดเจ็บได้  เพื่อให้คุณสามารถออกกำลังกายและเล่นกีฬาได้อย่างปลอดภัยและมีความสุข The Commons Clinic คลินิกกายภาพบำบัด จะพาไปรู้จักกับประเภทของการบาดเจ็บจากการเล่นกีฬาที่พบบ่อย พร้อมแนะนำวิธีรักษาอาการบาดเจ็บจากการเล่นกีฬาตามหลัก RICE และวิธีป้องกันอย่างเหมาะสมเอง จะน่าสนใจแค่ไหน ตามไปดูกันเลย!

การบาดเจ็บจากการเล่นกีฬา มีกี่ระดับ?

การบาดเจ็บจากการเล่นกีฬาสามารถแบ่งออกเป็น 4 ระดับตามความรุนแรง ดังนี้

ระดับที่ 1 (Grade 1)

• กล้ามเนื้อมีการยืดหรือฉีกขาดเพียงเล็กน้อย
• มีอาการปวดเล็กน้อย
• ยังสามารถใช้งานได้เกือบปกติ
• อาจมีอาการปวดเมื่อยตื้อๆ

ระดับที่ 2 (Grade 2)

• กล้ามเนื้อมีการฉีกขาดบางส่วน
• มีอาการปวดปานกลาง
• อาจมีอาการบวมหรือช้ำเล็กน้อย
• ยังพอเคลื่อนไหวและใช้งานได้บ้าง แต่จำกัด

ระดับที่ 3 (Grade 3)

• กล้ามเนื้อฉีกขาดมากกว่าครึ่ง
• มีอาการปวดรุนแรง
• มีอาการบวมและช้ำชัดเจน
• เคลื่อนไหวและใช้งานได้ลำบากมาก

ระดับที่ 4 (Grade 4)

• กล้ามเนื้อฉีกขาดสมบูรณ์
• ปวดรุนแรงมาก
• บวมและช้ำมาก
• ไม่สามารถเคลื่อนไหวหรือใช้งานได้เลย
• อาจมีการหลุดเคลื่อนของข้อต่อร่วมด้วย

สาเหตุการบาดเจ็บจากการเล่นกีฬา เกิดจากอะไรได้บ้าง?

สาเหตุหลักของการบาดเจ็บจากการเล่นกีฬามีดังนี้ 

• อุบัติเหตุระหว่างการเล่น เช่น การปะทะ การล้ม การบิดผิดท่า
• การใช้งานกล้ามเนื้อมากเกินไปหรือซ้ำๆ โดยไม่ได้พัก
• ขาดการเตรียมความพร้อมร่างกายก่อนเล่น เช่น ไม่อบอุ่นร่างกาย ไม่ยืดเหยียดกล้ามเนื้อ
• เทคนิคการเล่นไม่ถูกต้อง ทำให้ใช้กล้ามเนื้อผิดท่าทาง
• ใช้อุปกรณ์ไม่เหมาะสม เช่น รองเท้าไม่พอดี อุปกรณ์กีฬาไม่ได้มาตรฐาน
• สภาพร่างกายไม่พร้อม เช่น อ่อนเพลีย พักผ่อนไม่เพียงพอ
• โครงสร้างร่างกายผิดปกติ เช่น ขาโก่ง เท้าแบน
• การฝึกซ้อมไม่ถูกวิธีหรือหักโหมเกินไป

อาการบาดเจ็บการเล่นกีฬาที่พบบ่อย

การบาดเจ็บจากการเล่นกีฬามีหลากหลายรูปแบบ ตั้งแต่อาการเล็กน้อยไปจนถึงรุนแรง ซึ่งส่งผลกระทบต่อการเคลื่อนไหวและคุณภาพชีวิตของนักกีฬาหรือผู้ออกกำลังกาย การทำความเข้าใจเกี่ยวกับประเภทของการบาดเจ็บที่พบบ่อยจะช่วยให้เราสามารถรับมือและป้องกันได้อย่างมีประสิทธิภาพ 

โดยอาการบาดเจ็บจากการเล่นกีฬาที่พบได้บ่อย มีดังนี้

1. การอักเสบหรือฉีกขาดของกล้ามเนื้อและเส้นเอ็น (Muscle and Tendon Injuries)

อาการบาดเจ็บนี้เกิดจากการใช้งานกล้ามเนื้อและเส้นเอ็นมากเกินไป หรือการบิดตัวผิดท่าทาง ทำให้เกิดการฉีกขาดของเส้นใยกล้ามเนื้อ อาการที่พบได้แก่

• ปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ
• บวม
• ช้ำ
• เคลื่อนไหวลำบาก
• กล้ามเนื้อที่มักได้รับบาดเจ็บบ่อย เช่น กล้ามเนื้อต้นขาด้านหลัง (แฮมสตริง) กล้ามเนื้อน่อง กล้ามเนื้อต้นขาด้านหน้า

2. การบาดเจ็บของเนื้อเยื่ออ่อน (Soft Tissue Injuries)

เกิดจากการกระแทก ปะทะ หรือล้มในขณะเล่นกีฬา ทำให้เนื้อเยื่อใต้ผิวหนังได้รับบาดเจ็บ อาการที่พบได้แก่

• ฟกช้ำ
• บวม
• มีรอยเขียวช้ำ
• ปวด บวม แดง ร้อน

3. กระดูกหัก (Fractures)

เป็นการบาดเจ็บที่รุนแรง เกิดจากแรงกระแทกอย่างแรงหรืออุบัติเหตุรุนแรง ทำให้กระดูกแตกหัก อาการที่พบได้แก่

• ปวดรุนแรง
• บวม
• ผิดรูป
• เคลื่อนไหวไม่ได้
• อาจมีแผลเปิด

4. ข้อต่อและเอ็นยึดข้อต่อบาดเจ็บ (Joint and Ligament Injuries)

เกิดจากการบิด พลิก หรือกระแทกของข้อต่อ ทำให้เอ็นยึดข้อต่อยืดหรือฉีกขาด อาการที่พบได้แก่

• ปวดบริเวณข้อต่อ
• บวม
• ข้อไม่มั่นคง รู้สึกหลวม
• อาจมีเสียงดังในข้อ
• เคลื่อนไหวลำบาก

5. การบาดเจ็บที่เข่า (Knee Injury)

เข่าเป็นข้อต่อที่รับน้ำหนักมาก จึงเสี่ยงต่อการบาดเจ็บได้ง่าย โดยเฉพาะในกีฬาที่ต้องวิ่ง กระโดด หรือเปลี่ยนทิศทางกะทันหัน อาการบาดเจ็บที่เข่าที่พบบ่อย ได้แก่

• เอ็นไขว้หน้าฉีกขาด (ACL tear)
• หมอนรองกระดูกฉีกขาด
• เอ็นสะบ้าอักเสบ
• ข้อเข่าเสื่อม

6. ข้อต่อเคลื่อน ผิดตำแหน่ง (Dislocation)

เกิดจากการกระแทกหรือบิดตัวอย่างรุนแรง ทำให้กระดูกหลุดออกจากข้อต่อ พบบ่อยที่ข้อไหล่และข้อนิ้ว อาการที่พบได้แก่

• ปวดรุนแรง
• บวม
• ผิดรูป
• เคลื่อนไหวไม่ได้

7. เส้นเอ็นคลุมข้อไหล่ฉีกขาด (Rotator Cuff Injury)

พบบ่อยในกีฬาที่ต้องใช้แขนยกเหนือศีรษะบ่อยๆ เช่น ว่ายน้ำ เทนนิส วอลเลย์บอล อาการที่พบได้แก่

• ปวดบริเวณไหล่ โดยเฉพาะเวลายกแขน
• กล้ามเนื้อไหล่อ่อนแรง
• ข้อไหล่ติด เคลื่อนไหวได้จำกัด

วิธีรักษาอาการบาดเจ็บจากการเล่นกีฬาตามหลัก RICE

การรักษาอาการบาดเจ็บจากการเล่นกีฬาในระยะเฉียบพลัน (24-72 ชั่วโมงแรก) สามารถใช้หลัก RICE ซึ่งเป็นวิธีการปฐมพยาบาลเบื้องต้นที่มีประสิทธิภาพในการบรรเทาอาการและป้องกันไม่ให้การบาดเจ็บรุนแรงขึ้น มีรายละเอียดดังนี้

R – Rest (พัก)

• หยุดพักการใช้งานส่วนที่บาดเจ็บทันที
• ลดการเคลื่อนไหวและการลงน้ำหนักบริเวณที่บาดเจ็บ
• ใช้อุปกรณ์ช่วยพยุง เช่น ไม้ค้ำยัน หรือผ้าพันแขนตามความเหมาะสม
• พักให้เพียงพอ อย่างน้อย 24-48 ชั่วโมงหรือจนกว่าอาการจะดีขึ้น

I – Ice (ประคบเย็น)

• ใช้น้ำแข็ง ถุงเย็น หรือเจลเย็นประคบบริเวณที่บาดเจ็บ
• ประคบครั้งละ 15-20 นาที ทุก 2-3 ชั่วโมง
• ห่อน้ำแข็งด้วยผ้าบางๆ ไม่วางน้ำแข็งบนผิวหนังโดยตรง
• ประคบเย็นต่อเนื่อง 24-48 ชั่วโมงแรกหลังบาดเจ็บ

C – Compression (พันผ้ายืด)

• ใช้ผ้ายืดพันบริเวณที่บาดเจ็บให้กระชับ แต่ไม่แน่นเกินไป
• เริ่มพันจากส่วนปลายเข้าหาลำตัว
• ตรวจสอบให้แน่ใจว่าไม่พันแน่นเกินไปจนขัดขวางการไหลเวียนเลือด
• คลายผ้าพันเป็นระยะหากรู้สึกชา เสียวซ่า หรือเย็น

E – Elevation (ยกส่วนที่บาดเจ็บให้สูง)

• ยกส่วนที่บาดเจ็บให้สูงกว่าระดับหัวใจ
• ใช้หมอนหรืออุปกรณ์รองรับเพื่อให้อยู่ในตำแหน่งที่สบาย
• ยกส่วนที่บาดเจ็บให้สูงตลอดเวลาที่พักหรืออย่างน้อย 2-3 ชั่วโมงต่อวัน
• การยกส่วนที่บาดเจ็บช่วยลดอาการบวมและช่วยให้เลือดไหลเวียนกลับสู่หัวใจได้ดีขึ้น

การใช้หลัก RICE อย่างถูกต้องและต่อเนื่องในช่วง 24-72 ชั่วโมงแรกหลังเกิดการบาดเจ็บ จะช่วยลดอาการปวด บวม และการอักเสบได้อย่างมีประสิทธิภาพ อย่างไรก็ตาม หากอาการไม่ดีขึ้นหรือมีอาการรุนแรง ควรพบแพทย์เพื่อรับการตรวจวินิจฉัยและรักษาอย่างเหมาะสมต่อไป

วิธีป้องกันการบาดเจ็บจากการเล่นกีฬา

การป้องกันการบาดเจ็บเป็นสิ่งสำคัญที่คนรักการออกกำลังกายและเล่นกีฬาไม่ควรละเลย หากคุณไม่รู้ว่าจะต้องปฏิบัติตัวอย่างไร สามารถนำคำแนะนำเหล่านี้ไปปรับใช้ได้เลย รับรองว่าจะช่วยลดความเสี่ยงการเกิดอาการบาดเจ็บจากการเล่นกีฬาได้แน่นอน

• อบอุ่นร่างกายและยืดเหยียดกล้ามเนื้อก่อนเล่นทุกครั้ง
• ใช้อุปกรณ์ป้องกันที่เหมาะสม เช่น หมวกกันน็อค สนับเข่า
• ฝึกซ้อมและเล่นกีฬาอย่างถูกวิธี ไม่หักโหมจนเกินไป
• เลือกใช้อุปกรณ์กีฬาที่เหมาะสมและได้มาตรฐาน
• ดื่มน้ำให้เพียงพอระหว่างเล่นกีฬา
• พักผ่อนให้เพียงพอและรับประทานอาหารที่มีประโยชน์
• ฟังสัญญาณเตือนจากร่างกาย หากรู้สึกผิดปกติควรหยุดพัก
• ทำการคูลดาวน์และยืดเหยียดกล้ามเนื้อหลังเล่นกีฬาทุกครั้ง

สรุปบทความการบาดเจ็บจากการเล่นกีฬา

การบาดเจ็บจากการเล่นกีฬาเป็นสิ่งที่สามารถเกิดขึ้นได้ แต่หากเรามีความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับประเภทของการบาดเจ็บ สาเหตุ วิธีการรักษา และการป้องกันอย่างถูกต้อง ก็จะช่วยลดความเสี่ยงและความรุนแรงของการบาดเจ็บได้ สิ่งสำคัญคือต้องรู้จักเตรียมความพร้อมร่างกายก่อนเล่นกีฬา ใช้อุปกรณ์ที่เหมาะสม และรู้จักสังเกตอาการผิดปกติของร่างกาย หากเกิดการบาดเจ็บขึ้น ควรให้การปฐมพยาบาลเบื้องต้นอย่างถูกวิธีและรีบพบแพทย์หากมีอาการรุนแรง การดูแลรักษาอย่างถูกต้องและทันท่วงทีจะช่วยให้ฟื้นตัวได้เร็วและกลับมาเล่นกีฬาได้อย่างปลอดภัย

สำหรับใครที่เคยได้รับการบาดเจ็บจากการเล่นกีฬามาก่อน แล้วยังมีอาการปวดเรื้อรังอยู่ ไม่ว่าจะเป็น ปวดคอ บ่า ไหล่ ปวดหลังส่วนล่าง ปวดเข่า หรืออยากให้อาการบาดเจ็บดีขึ้นไว ๆ สามารถนัดหมายเข้ามาตรวจสุขภาพร่างกาย และทำกายภาพบำบัด ที่ The Commons Clinic ได้เลย เรามีทีมแพทย์และนักกายภาพบำบัดปริญญาให้การดูแลรักษาอย่างใกล้ชิด พร้อมเครื่องมือกายภาพบำบัดที่ทันสมัย เช่น เครื่อง Shock Wave หรือ เครื่อง PMS มั่นใจเลยว่า จะช่วยให้อาการปวดดีขึ้นตั้งแต่ครั้งแรกที่ทำอย่างแน่นอน!

สอบถามข้อมูลเพิ่มเติม หรือนัดหมายเข้าใช้บริการ The Commons Clinic ได้ที่ :

• ที่ตั้ง : 388 ถนนเทพรักษ์ แขวงท่าแร้ง เขตบางเขน กรุงเทพมหานคร 10220 (https://goo.gl/maps/sbT1J8wUKgy4mQPF8)
• เวลาทำการ​ : เปิดให้บริการทุกวัน ตั้งแต่เวลา 10.30 น. – 19.00 น.
• เบอร์โทรศัพท์ : 094-694-9563
• Line OA : @thecommonsclinic
• Facebook : The Commons Clinic – คลินิกเฉพาะทางเวชศาสตร์ฟื้นฟู และ กายภาพบำบัด