ผลกระทบต่อสุขภาพจากการยืนนานๆ จนปวดหลัง
ปัจจุบันมีหลายอาชีพที่ต้องยืนทำงานเป็นเวลานาน โดยเฉพาะพนักงานโรงงาน พนักงานต้อนรับ พนักงานขาย แคชเชียร์ พ่อครัวแม่ครัว หรือแม้แต่บุคลากรทางการแพทย์ การยืนนานๆ โดยไม่ได้เปลี่ยนอิริยาบถนั้น ส่งผลเสียต่อสุขภาพมากกว่าที่คุณคิด นอกจากอาการปวดหลังที่พบได้บ่อยแล้ว ยังอาจนำไปสู่ปัญหาสุขภาพที่ร้ายแรงในระยะยาว เช่น โรคกระดูกสันหลังเสื่อม เส้นเลือดขอด หรือข้อเข่าเสื่อม คลินิกกายภาพบำบัด เดอะคอมมอนส์คลินิก (The Commons Clinic) จะพาทุกคนไปทำความเข้าใจเกี่ยวกับสาเหตุของอาการ หากยืนนานปวดหลังแก้ยังไงจึงจะเห็นผล
3 สาเหตุสำคัญของอาการยืนนานปวดหลังที่ควรรู้
การยืนนานปวดหลังเป็นปัญหาที่พบได้บ่อยในชีวิตประจำวัน สาเหตุหลักเกิดจากการที่กล้ามเนื้อและกระดูกสันหลังต้องรับน้ำหนักตัวเป็นเวลานานโดยไม่ได้พัก ทำให้เกิดความเมื่อยล้าและการบาดเจ็บสะสม นอกจากนี้ยังมีปัจจัยอื่นๆ ที่ส่งผลให้อาการรุนแรงขึ้น ซึ่งเราจะมาทำความเข้าใจกันในรายละเอียด
1. กลไกการทำงานของกล้ามเนื้อและกระดูกสันหลังเมื่อยืนนาน
เมื่อเรายืนนาน กระดูกสันหลังและกล้ามเนื้อหลังต้องทำงานหนักเพื่อพยุงร่างกายให้ตั้งตรง กล้ามเนื้อต้องเกร็งตัวต่อเนื่องเพื่อรักษาสมดุล ทำให้เกิดความเมื่อยล้าและการอักเสบ โดยเฉพาะบริเวณกล้ามเนื้อหลังส่วนล่าง (Lumbar muscles) ที่ต้องรับน้ำหนักมากที่สุด
การยืนนานเกิน 2 ชั่วโมงโดยไม่ได้เปลี่ยนท่าทาง จะทำให้หมอนรองกระดูกถูกกดทับมากเกินไป เกิดการเสียดสีระหว่างข้อต่อกระดูกสันหลัง ส่งผลให้เกิดการระคายเคืองและการอักเสบของเนื้อเยื่อโดยรอบ นำไปสู่อาการปวดหลังที่รุนแรงขึ้นเรื่อยๆ
2. ความสัมพันธ์ระหว่างการยืนนานกับการไหลเวียนของเลือด
การยืนนานในท่าเดิมส่งผลโดยตรงต่อระบบไหลเวียนเลือด เมื่อกล้ามเนื้อต้องทำงานต่อเนื่องโดยไม่ได้พัก จะทำให้เลือดไหลเวียนไปเลี้ยงกล้ามเนื้อได้น้อยลง เกิดภาวะขาดออกซิเจนในเนื้อเยื่อ (Tissue hypoxia) ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญของอาการปวดและอักเสบ นอกจากนี้ การยืนนานยังทำให้เลือดไหลกลับสู่หัวใจได้ยากขึ้น เนื่องจากต้องต่อสู้กับแรงโน้มถ่วง ส่งผลให้เกิดการคั่งของเลือดบริเวณขาและเท้า นำไปสู่อาการบวม ปวด และเสี่ยงต่อการเกิดเส้นเลือดขอดในระยะยาว
3. ปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้เกิดอาการปวดหลังจากการยืนนาน
ปัจจัยที่เพิ่มความเสี่ยงในการเกิดอาการยืนนานจนทำให้ปวดหลังมีหลายประการ ได้แก่
- น้ำหนักตัวที่มากเกินไป ทำให้กระดูกสันหลังต้องรับน้ำหนักมากขึ้น
- การสวมรองเท้าที่ไม่เหมาะสม เช่น รองเท้าส้นสูง หรือรองเท้าที่ไม่มีแผ่นรองฝ่าเท้า
- พื้นผิวที่ยืน เช่น พื้นแข็งเกินไป พื้นลาดเอียง หรือพื้นที่ไม่เรียบ
- ท่าทางการยืนที่ไม่ถูกต้อง เช่น ยืนหลังงอ หรือยืนเอียงตัว
- ความอ่อนแอของกล้ามเนื้อแกนกลางลำตัว (Core muscles)
- อายุที่มากขึ้น ทำให้กระดูกและข้อต่อเสื่อมลงตามธรรมชาติ
ผลกระทบต่อสุขภาพจากการยืนนานโดยไม่เปลี่ยนอิริยาบถ
1. อาการปวดเมื่อยกล้ามเนื้อน่องและต้นขา
การยืนนานทำให้กล้ามเนื้อขาต้องทำงานหนักอย่างต่อเนื่อง โดยเฉพาะกล้ามเนื้อน่องและกล้ามเนื้อต้นขาด้านหน้าที่ต้องรับน้ำหนักตัวตลอดเวลา เมื่อกล้ามเนื้อทำงานหนักโดยไม่ได้พัก จะเกิดการสะสมของกรดแลคติก ทำให้เกิดอาการปวดเมื่อย เกร็ง และล้า นอกจากนี้ การยืนนานยังส่งผลให้เกิดการอักเสบของเส้นเอ็นกล้ามเนื้อโดยเฉพาะบริเวณเอ็นร้อยหวาย ซึ่งอาจนำไปสู่อาการปวดเรื้อรังและการบาดเจ็บสะสมในระยะยาว
2. ปัญหาเส้นเลือดขอดและการไหลเวียนเลือดที่ผิดปกติ
การยืนนานส่งผลกระทบโดยตรงต่อระบบไหลเวียนเลือด โดยเฉพาะบริเวณขาและเท้า เนื่องจากเลือดต้องไหลทวนแรงโน้มถ่วงเพื่อกลับสู่หัวใจ ทำให้เกิดความดันในหลอดเลือดดำสูงขึ้น ลิ้นในหลอดเลือดดำต้องทำงานหนักขึ้น เสี่ยงต่อการเสื่อมสภาพ เสี่ยงเกิดการคั่งของเลือดในขา ทำให้ผนังหลอดเลือดขยายตัวและอ่อนแอ โดยปัญหาเหล่านี้นำไปสู่การเกิดเส้นเลือดขอด ซึ่งนอกจากจะส่งผลต่อความสวยงามแล้ว อาจก่อให้เกิดภาวะแทรกซ้อนที่อันตราย เช่น ลิ่มเลือดอุดตัน (Deep Vein Thrombosis)
3. อาการเอ็นฝ่าเท้าอักเสบและความผิดปกติของเท้า
การยืนนานทำให้เอ็นฝ่าเท้าต้องรับแรงกดทับมากเกินไป นำไปสู่การอักเสบและการบาดเจ็บ อาการที่พบได้บ่อย ได้แก่
- ปวดส้นเท้าอย่างรุนแรงเมื่อเริ่มเดินในตอนเช้า
- ปวดแสบร้อนบริเวณฝ่าเท้า
- รู้สึกตึงที่เอ็นฝ่าเท้าเมื่อยืดเท้า
- อาการปวดรุนแรงขึ้นหลังจากยืนหรือเดินเป็นเวลานาน
4. โรคร้ายที่แฝงมาเมื่อยืนนานจนปวดหลัง
- ความเสื่อมของกระดูกสันหลัง
การยืนนานเป็นประจำส่งผลให้หมอนรองกระดูกเสื่อมสภาพเร็วกว่าปกติ เนื่องจากต้องรับแรงกดทับอย่างต่อเนื่อง ทำให้กระดูกสันหลังเสื่อมหรือเคลื่อนก่อนวัย และเพิ่มความเสี่ยงที่กระดูกจะกดทับเส้นประสาท ก่อให้เกิดอาการปวดร้าว ชา หรือกล้ามเนื้ออ่อนแรง
- ปัญหาข้อสะโพกและหัวเข่าเสื่อม
การยืนนานส่งผลให้ข้อสะโพกและหัวเข่าต้องรับน้ำหนักมากเกินไป ทำให้กระดูกอ่อนในข้อต่อเกิดการสึกหรอ เอ็นยึดข้อต่อเกิดการอักเสบเรื้อรัง และนำไปสู่ภาวะข้อต่อเสื่อม ข้อเข่าเสื่อมก่อนวัยอันควร ส่งผลกระทบต่อการเคลื่อนไหวในชีวิตประจำวัน
วิธีป้องกันและบรรเทาอาการปวดหลังจากการยืนนาน
วิธีป้องกันและบรรเทาอาการปวดหลังจากการยืนนานๆ เริ่มที่การปรับพฤติกรรมการยืน โดยต้องยืนตัวตรง กระจายน้ำหนักให้สมดุลทั้งสองข้าง และหลีกเลี่ยงการยืนนิ่งนานเกิน 1 ชั่วโมง ควรหมั่นเปลี่ยนอิริยาบถด้วยการเดินเบาๆ จัดหาที่พักเท้า และหาโอกาสนั่งพักเป็นระยะ สำหรับผู้ที่เริ่มมีอาการปวดจากการยืนนาน สามารถเลือกรักษาด้วยเครื่องช็อคเวฟ ซึ่งใช้คลื่นกระแทกความถี่สูงช่วยกระตุ้นการไหลเวียนเลือด ลดการอักเสบ บรรเทาอาการปวด และเร่งการฟื้นฟูของเนื้อเยื่อที่บาดเจ็บได้อย่างมีประสิทธิภาพ
สรุป ทำไมต้องดูแลอาการยืนนานแล้วปวดหลังตั้งแต่วันนี้
อาการยืนนานปวดหลังอาจดูเป็นเพียงความไม่สบายตัวเล็กน้อย แต่หากปล่อยปละละเลยอาจนำไปสู่การบาดเจ็บเรื้อรังที่รักษายาก ค่าใช้จ่ายในการรักษาที่สูงขึ้น และส่งผลกระทบต่อการทำงานและชีวิตประจำวัน การดูแลสุขภาพตั้งแต่เริ่มมีอาการจึงเป็นสิ่งสำคัญ โดยเฉพาะการรักษาด้วยเครื่องช็อคเวฟ (Shock Wave) เป็นการทำกายภาพบำบัดด้วยคลื่นกระแทกความถี่สูง ช่วยบรรเทาอาการและป้องกันปัญหาที่อาจรุนแรงขึ้นในอนาคต การดูแลตัวเองอย่างถูกวิธี ทั้งการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการยืน การพบแพทย์หรือนักกายภาพบำบัดเมื่อมีอาการผิดปกติ จะช่วยให้คุณมีคุณภาพชีวิตที่ดีในระยะยาว โดยไม่ต้องทนทุกข์ทรมานกับอาการปวดที่สามารถป้องกันได้
สอบถามข้อมูลเพิ่มเติม หรือนัดหมายเข้าใช้บริการ The Commons Clinic ได้ที่ :
- ที่ตั้ง : 388 ถนนเทพรักษ์ แขวงท่าแร้ง เขตบางเขน กรุงเทพมหานคร 10220 (https://goo.gl/maps/sbT1J8wUKgy4mQPF8)
- เวลาทำการ : เปิดให้บริการทุกวัน ตั้งแต่เวลา 10.30 น. – 19.00 น.
- เบอร์โทรศัพท์ : 094-694-9563
- Line OA : @thecommonsclinic
- Facebook : The Commons Clinic – คลินิกเฉพาะทางเวชศาสตร์ฟื้นฟู และ กายภาพบำบัด
